హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 1.6

🙏హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 1.6🌺
🌷
మూలమ్--
అనిష్టాదిష్టలాభేఽపి న గతిర్జాయతే శుభా ।
యత్రాస్తే విషసంసర్గోఽమృతం తదపి మృత్యవే॥౧.౬॥
🌺
పదవిభాగః--
అనిష్టాద్ ఇష్టలాభే అపి న గతిః జాయతే శుభా । యత్ర ఆస్తే విష-సంసర్గః అమృతం తద్ అపి మృత్యవే॥౧.౬॥
🌸
అన్వయః--
అనిష్టాద్ ఇష్టలాభే అపి శుభా గతిః న జాయతే । యత్ర విష-సంసర్గః ఆస్తే (తత్ర) అమృతం, తద్ అపి మృత్యవే॥౧.౬॥
🌼
ప్రతిపదార్థః--
అనిష్టాద్ = అశుభోపాయాత్, అయుక్తేన మార్గేణ, దుష్టాద్వా పుంసః ; ఇష్టలాభే అపి = ఇష్టం వస్తు ప్రాప్యతే, తథాపి ; గతిః = పరిణతిః, ఫలం ; శుభా = కల్యాణకరీ, క్షేమకారీ ; యత్రేతి । విష-సంసర్గః = విషసంపృక్తమ్, గరలం ; అమృతం = పీయూషమపి ; మృత్యవే = మరణకారీ, మృత్యుప్రదం భవతీత్యర్థః॥౧.౬॥
🌻
తాత్పర్యమ్--
అయుక్తేన మార్గేణ ఇష్టం వస్తు ప్రాప్యతే, తథాపి తస్య పరిణామః న మఙ్గలకారీ। యస్మిన్ స్థానే గరలేన సంయుక్తః, తత్ర అమృతమపి ప్రాణహారకద్రవ్యం భవతి॥౧.౬॥
🌿
హిన్ద్యర్థః--
అపనే అహిత కారక- (శత్రు) సే ఇష్ట వస్తు మిలనే పర భీ ఉసకా పరిణామ అచ్ఛా నహీం హోతా హై । జైసే అమృత మేం విష కా సంసర్గ హో తో వహ అమృత భీ మృత్యు కా హీ కారణ హోతా హై ॥౧.౬॥
☘
ఆన్ధ్రప్రతిపదార్థః :-
అనిష్టాత్ = ఇష్టం కాని (సంఘటన) దాని వలన ; ఇష్టలాభే అపి = అభీష్టలాభప్రాప్తి కలిగినను ; శుభా = శుభప్రదమైన ; గతిః = (ఫలమై) స్థితి (గా) ; న జాయతే = అగుచులేదు ; (యథా = ఎట్లనగా) యత్ర = ఎందులో (ఏ పదార్థమందైతే), విష-సంసర్గః = విషంతో కలిసిన ; అమృతం = (పీయూషం), అమృతం కూడా ; తదపి = అది (ఆ పదార్థం) కూడా, మృత్యవే = మరణం కొరకు ; భవతి = అగుచున్నది అని అర్థము. ॥౧.౬॥
🍀
ఆన్ధ్రతాత్పర్యమ్ :-
ఇష్టం కాని సంఘటన,లేక వ్యక్తి వలన ; అభీష్టలాభప్రాప్తి కలిగినను, శుభప్రదమైన ఫలాన్నిచ్చునదై అగుచులేదు ఎట్లనగా... విషంతో కలిసిన అమృతం కూడా, మరణహేతువై అగుచున్నది కదా అలా...అని భావము. ॥౧.౬॥
🙏