హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 0.34

 🙏హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 0.34🌺
🌷
మూలమ్--
యథా మృత్పిణ్డతః కర్తా కురుతే యద్ యదిచ్ఛతి ।
ఏవమాత్మకృతం కర్మ మానవః ప్రతిపద్యతే ॥౦.౩౪॥
🌺
పదవిభాగః--
యథా మృత్పిణ్డతః కర్తా కురుతే యద్ యద్ ఇచ్ఛతి । ఏవమ్ ఆత్మకృతం కర్మ మానవః ప్రతిపద్యతే ॥౦.౩౪॥
🌸
అన్వయః--
యథా మృత్పిణ్డతః కర్తా యద్ యద్ ఇచ్ఛతి (తత్తత్) కురుతే । ఏవమ్ మానవః ఆత్మకృతం కర్మ ప్రతిపద్యతే ॥౦.౩౪॥
🌼
ప్రతిపదార్థః--
యథా మృత్పిణ్డతః = మృత్తికాసంఘేన ; కర్తా = (అత్ర) కులాలః ; యద్యత్ = శరావోదఞ్చన-ఘటాదికమ్ ; ఇచ్ఛతి = కర్తుం వాఞ్ఛతి ; తత్తత్-కురుతే = స్వప్రయత్నేన సమ్పాదయతి ; ఏవం = పూర్వోపపాదితయా రీత్యా ; మానవః = కర్తా ; ఆత్మకృతమేవ = స్వయమాచరితమ్ ; కర్మ = కర్మఫలమ్ ; ధటాదికఞ్చ ; ప్రతిపద్యతే = లభతే, ప్రాప్నోతి॥౦.౩౪॥
🌻
తాత్పర్యమ్--
యథా కులాలః మృత్తికాముపయుజ్య యద్వస్తు ఆవశ్యకం తత్ నిర్మాతి, (కార్యేషు ఉపయునక్తి చ) తథా మనుష్యోఽపి స్వయమాచరితస్య కర్మణః ఏవ ఫలం భునక్తి ॥౦.౩౪॥
🌿
హిన్ద్యర్థః--
జైసే కుమ్హార మిట్టీ కే పిణ్డ సే జో జో వస్తు చాహతా హై, అపనీ ఇచ్ఛా కే అనుసార బనాతా హై, ఉసీ ప్రకార మనుష్య అపనే కియే హుఏ కర్మ కే అనుసార హీ ఫల పాతా హై॥౦.౩౪॥
☘
ఆన్ధ్రప్రతిపదార్థః :-
యథా = ఎట్లైతే ; కర్తా = (కుమ్మరి వాడు),చేయువాడు ; మృత్పిణ్డతః = మట్టిముద్దవలన ; యద్యత్ = (ఏ విధముగా), ఏదేదైతే ; ఇచ్ఛతి = ఇష్టపడుచున్నాడో ; (తత్తత్ = ఆయా విధముగా), కురుతే = చేయుచున్నాడు. ఏవం = అలాగే ; మానవః = మనిషి (అపి =కూడా) ; ఆత్మకృతమేవ = (తనకు తోచిన విధంగానే), తన స్వభావానుసారమే ; కర్మ = (కర్మఫలమును) పనిని ; ప్రతిపద్యతే = పొందుచున్నాడు. (తనకు తోచిన విధంగా చేసే పనియొక్క ఫలము శుభఫలకారణమై, అశుభఫలకారణమై ఉంటుందని అర్థము). ॥౦.౩౪॥
🍀
ఆన్ధ్రతాత్పర్యమ్ :-
ఎట్లైతే కుమ్మరి వాడు మట్టిముద్దను తను ఏ విధంగా ఇష్టపడుచున్నాడో ఆయా విధముగా చేయుచున్నాడు. అలాగే మనిషి కూడా తనకు తోచిన విధంగా అనగా తన స్వభావానుసారముగా పనిని చేస్తూ...ఆ కర్మఫలమును మాత్రమే పొందుచున్నాడు.కావున తనకు తోచిన విధంగా చేసే పనియొక్క ఫలము శుభఫలకారణమై, అశుభఫలకారణమై కూడా ఉండవచ్చునని భావము. ॥౦.౩౪॥
🙏