హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 0.44

 🙏హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 0.44🌺
🌷
మూలమ్--
అస్మింస్తు నిర్గుణం గోత్రే నాపత్యముపజాయతే ।
ఆకరే పద్మరాగాణాం జన్మ కాచమణేః కుతః ॥౦.౪౪॥
🌺
పదవిభాగః--
అస్మిన్ తు నిర్గుణం గోత్రే న అపత్యమ్ ఉపజాయతే । ఆకరే పద్మ-రాణాణాం జన్మ కాచమణేః కుతః ॥౦.౪౪॥
🌸
అన్వయః--
అస్మిన్ గోత్రే తు నిర్గుణమ్ అపత్యమ్ న ఉపజాయతే । పద్మ-రాగాణామ్ ఆకరే కాచమణేః జన్మ కుతః ॥౦.౪౪॥
🌼
ప్రతిపదార్థః--
అస్మిన్ = భవతాం ప్రసిద్ధే ; గోత్రే = వంశే, (అత్ర) రాజకులే ; నిర్గుణం = గుణశూన్యమ్ ; అపత్యం = సన్తానం, పుత్ర ఇతి యావత్, తోకం ; న ఉపజాయతే = న ఉత్పద్యతే ; యతః ; పద్మరాగాణాం = తన్నామవిశిష్ట-మణయః తేషాం ; ఆకరే = ఖనౌ ; కాచమణేః = కాచస్య ; జన్మ = ఉత్పత్తిః ; కుతః = కస్మాద్ హేతోః భవతి? నైవ సంభవతి ఇత్యర్థః॥౦.౪౪॥
🌻
తాత్పర్యమ్--
 (సద్గుణవిశిష్టే) అస్మిన్ రాజకులే గుణశూన్యం సన్తానం న కదాపి సఞ్జాయతే। (అమూల్యే) పద్మరాగమణీనామ్ ఉత్పత్తిస్థానే (అయోగ్యః) కాచమణిః కథముత్పద్యతే ॥౦.౪౪॥
🌿
హిన్ద్యర్థః--
పరన్తు ఇస (ఆపకే) వంశ మేం మూర్ఖ సన్తతి హో హీ నహీం సకతీ హై । జైసే పద్మరాగమణి (లాల' 'చున్నీ') కీ ఖాన సే కభీ కాచ కీ ఉత్పత్తి నహీం హోతీ హై॥౦.౪౪॥
☘
ఆన్ధ్రప్రతిపదార్థః :-
అస్మిన్ = మీవంటి ; గోత్రే = (ప్రసిద్ధమైన కులమందు), వంశమందు ; నిర్గుణం = గుణశూన్యమైన ; అపత్యం = (పుత్రుడు) సంతానము ; న ఉపజాయతే = పుట్టబోదు ; (యతః = ఎందుకనగా) పద్మరాగాణాం = (ఎరుపు రంగుతో కూడిన) మాణిక్యమణులయొక్క ; ఆకరే = గనియందు ; కాచమణేః = (మణిని పోలిన), గాజుపెంకయొక్క; జన్మ = పుట్టుక ; కుతః = (ఏ విధంగా) ఎట్లు ; భవిష్యతి = కాగలదు, అని అర్థము ॥౦.౪౪॥
🍀
ఆన్ధ్రతాత్పర్యమ్ :-
మీవంటి ప్రసిద్ధమైన (కులమందు), వంశమందు, గుణశూన్యమైన పుత్రుడు పుట్టలేడు. ఎందుకనగా ఎరుపు రంగుతో కూడిన విలువైన మాణిక్యమణులయొక్క గనియందు, గాజుపెంకయొక్క పుట్టుక ఎట్లు కాగలదు, అని భావము. ॥౦.౪౪॥
🙏