హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 1.3

 🙏హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 1.3🌺
🌷
మూలమ్--
శోకస్థానసహస్రాణి భయస్థానశతాని చ ।
దివసే దివసే మూఢమావిశన్తి న పణ్డితమ్ ॥౧.౩॥
🌺
పదవిభాగః--
శోక-స్థాన-సహస్రాణి భయ-స్థాన-శతాని చ । దివసే దివసే మూఢమ్ ఆవిశన్తి న పణ్డితమ్ ॥౧.౩॥
🌸
అన్వయః--
శోక-స్థాన-సహస్రాణి భయ-స్థాన-శతాని చ । దివసే దివసే మూఢమ్ ఆవిశన్తి। పణ్డితమ్ న (ఆవిశన్తి) ॥౧.౩॥
🌼
ప్రతిపదార్థః--
శోక-స్థాన-సహస్రాణి = సహస్రశః శోకకారణాని, శోకావసరా ఇత్యర్థః ; భయస్థానశతాని = శతశో భయహేతవః ; దివసే-దివసే = ప్రతిదినమేవ ; మూఢం = మూర్ఖమేవ ; ఆవిశన్తి = ఆశ్రయన్తే, వ్యాకులం కుర్వన్తి ; పరన్తు పణ్డితం = విద్వాంసన్తు ; న = నైవ ఆవిశన్తి॥౧.౩॥
🌻
తాత్పర్యమ్--
సహస్రశః శోకకారణాని శతశో భయహేతవః ప్రతిదినమేవ మూర్ఖమ్ వ్యాకులం కుర్వన్తి ; పరన్తు విద్వాంసన్తు నైవ పీడయన్తి ॥౧.౩॥
🌿
హిన్ద్యర్థః--
మూర్ఖ మనుష్య కే సామనే తో ప్రతిదిన హజారోం శోక కే స్థాన ఏవం సైకడోం భయ కే స్థాన (అవసర) ఉపస్థిత హుఆ హీ కరతే హైం। పరంతు ఉనసే మూర్ఖ లోగ హీ విచలిత హోతే హైం పండిత నహీం।
☘
ఆన్ధ్రప్రతిపదార్థః :-
శోక-స్థాన-సహస్రాణి = దుఃఖకారకములు వేల కొలది ; భయస్థానశతాని = భయహేతువులు వందల కొలది ; (ఇలా), దివసే-దివసే = ప్రతిదినము ; మూఢం = మూర్ఖున్ని ; ఆవిశన్తి = ఆశ్రయించుచున్నవి ; (పరన్తు = కాని), పణ్డితం = (జ్ఞానిని), విద్వాంసున్ని ; న = (దుఃఖభయాదులు) ఆశ్రయించుచు లేవు అని అర్థము ॥౧.౩॥
🍀
ఆన్ధ్రతాత్పర్యమ్ :-
దుఃఖకారకములు వేల కొలది, భయహేతువులు వందల కొలది, ఇలా ప్రతిదినము, మూర్ఖున్ని అనగా అజ్ఞానిని మాత్రమే ఆశ్రయించుచున్నవి ; కాని, జ్ఞానిని అనగా పండితున్ని ఏలాంటి దుఃఖభయాది సంఘటనలు ఆశ్రయించుచు లేవు,అనగా అన్ని చెడు ఫలితాలకు అజ్ఞానమే మూలకారణమని భావము. ౹౹౧.౩॥
🙏