హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 0.37

 🙏హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 0.37🌺
🌷
మూలమ్--
మాతాపితృకృతాభ్యాసో గుణితామేతి బాలకః ।
న గర్భచ్యుతిమాత్రేణ పుత్రో భవతి పణ్డితః॥౦.౩౭॥
🌺
పదవిభాగః--
మాతా-పితృ-కృత-అభ్యాసః గుణితామ్ ఏతి బాలకః । న గర్భ-చ్యుతి-మాత్రేణ పుత్రః భవతి పణ్డితః॥౦.౩౭॥
🌸
అన్వయః--
మాతా-పితృ-కృత-అభ్యాసః బాలకః గుణితామ్ ఏతి । గర్భ-చ్యుతి-మాత్రేణ పుత్రః పణ్డితః న భవతి॥౦.౩౭॥
🌼
ప్రతిపదార్థః--
మాత్రా చ పిత్రా చ కృతః, కారితః అభ్యాసో యేనాసౌ ~ మాతాపితృ-కృతాఽభ్యాసః = మాతాపితృభ్యాం కారితాభ్యాసః ; బాలకః = పుత్రః ; గుణితాం = విద్వత్త్వం, గుణవత్త్వఞ్చ ; ఏతి = ప్రాప్నోతి, లభతే ; కేవలం గర్భ-చ్యుతి-మాత్రేణ = జన్మగ్రహణ-మాత్రేణైవ ; పుత్రః = బాలకః ; పణ్డితో న భవతి॥౦.౩౭॥
🌻
తాత్పర్యమ్--
మాతా పితా చ యం బాలకం (సద్గుణానాం) అభ్యాసం కారయన్తి, స ఏవ గుణీ భవతి। జన్మప్రాప్తిమాత్రేణ న కోఽపి పుత్రః పణ్డితః భవతి। (అతః శిక్షణమావశ్యకమ్।) ॥౦.౩౭॥
🌿
హిన్ద్యర్థః--
మాతా పితా కే అభ్యాస కరానే సే హరీ బాలక గుణీ హోతా హై । జన్మతే హీ కోఈ పణ్డిత నహీం హో జాతా హై। అతః బాలకా కో ఉత్తమ శిక్షా దేనీ చాహిఏ॥౦.౩౭॥
☘
ఆన్ధ్రప్రతిపదార్థః :-
మాతా పిత్రా చ కృతః, కారితః అభ్యాసో యేనాసౌ ~ మాతాపితృ-కృతాఽభ్యాసః = మాతాపితృభ్యాం కారితాభ్యాసః ;
మాత్రా = తల్లి చేత ; పిత్రా చ = తండ్రి చేతయును ; కృతః = (అందించిన) చేయించబడిన ; అభ్యాసః = (కార్యసాధనాదక్షత) అభ్యాసము గల ; బాలకః = పుత్రుడు ; గుణితాం = (విద్వత్త్వమును),ప్రతిభను ; ఏతి = పొందుచున్నాడు; (పరంతు = కాని) గర్భ-చ్యుతి-మాత్రేణ = జన్మించినంత మాత్రమున ; పుత్రః = బాలకుడు ; పణ్డితః = జ్ఞాని ; న భవతి = అగుచులేడు. (జ్ఞానము అభ్యాసముచే సాధించవలెనని అర్థము.)
🍀
ఆన్ధ్రతాత్పర్యమ్ :-
తల్లిదండ్రులచేత చేయించబడిన (కార్యసాధనాదక్షత) అభ్యాసము గల పుత్రుడు మాత్రమే, విద్వత్త్వమును, ప్రతిభను, జ్ఞానమును పొందుచున్నాడు ; అంతే కాని... తల్లి గర్భంనుండి పుట్టినంత మాత్రమున ఆ బాలకుడు పణ్డితుడు అగుచులేడు. కావున జ్ఞానము అభ్యాసముచే సాధించవలెనని భావము. ॥౦.౩౭॥
🙏