హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 1.48

🙏హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 1.48🌺
🌷
మూలమ్--
మాంసమూత్రపురీషాస్థిపూరితేఽస్మిన్ కలేవరే ।
వినశ్వరే విహాయాస్థాం యశః పాలయ మిత్ర మే॥౧.౪౮॥
🌺
పదవిభాగః--
మాంస-మూత్ర-పురీష-అస్థి-పూరితే అస్మిన్ కలేవరే । వినశ్వరే విహాయ ఆస్థాం యశః పాలయ మిత్ర మే॥౧.౪౮॥
🌸
అన్వయః--
మిత్ర, అస్మిన్ మాంస-మూత్ర-పురీష-అస్థి-పూరితే వినశ్వరే కలేవరే, ఆస్థాం విహాయ మే యశః పాలయ॥౧.౪౮॥
🌼
ప్రతిపదార్థః--
మిత్ర = హే సుహృత్ ; మాంసం = పిశితమ్ ; మూత్రం = మేహనమ్ ; పురీషం = విష్ఠా ; అస్థి = కీకసమ్ ; నిర్మితే = విరచితే, పరిపూర్ణే చ ; వినశ్వరే = వినాశశీలే ; కలేవరే = శరీరే ; ఆస్థాం = ఆలమ్బనం, ఆదరం వా ; మే యశః = మమ కీర్తిమ్ ; పాలయ = రక్ష ;॥౧.౪౮॥
🌻
తాత్పర్యమ్--
హే సఖే, కాయః విణ్మూత్రాదినా నిర్మితః అశాశ్వతః। అతః త్వం (తత్ పరిత్యజ్య) మమ అపేక్షాం విహాయ (శాశ్వతస్థాయినం) ఖ్యాతిం అవ ॥౧.౪౮॥
🌿
హిన్ద్యర్థః--
ఔర భీ- హే మిత్ర! మాఁస, మూత్ర, విష్ఠా, హడ్డీ ఆది సే బనే హుఏ మేరే ఇస నాశ-శీల శరీర కే బచానే కీ ఇచ్ఛా కో లోక మేం ఆప మేరీ కీర్తి కీ హీ రక్షా కరో॥౧.౪౮॥
☘
ఆన్ధ్రప్రతిపదార్థః :-
హే)మిత్ర = ఓ స్నేహితుడా ; మాంస-మూత్ర-పురీష-అస్థి-పూరితే = మాంసము, మూత్రము, మలము, బొక్కల చేత నిండియున్న; వినశ్వరే = నశించి పోయే ; కలేవరే = శరీరము యందు ; ఆస్థాం = (అతిరక్షణ అనే)ప్రయత్నమును ; విహాయ = వదిలి ; మే = నాయొక్క ; యశః = (స్వాశ్రితరక్షణజనితమైన) కీర్తిని ; పాలయ = రక్షించుమా అని అర్థము. ॥౧.౪౮॥
🍀
ఆన్ధ్రతాత్పర్యమ్ :-
ఓ స్నేహితుడా ! మాంసము, మూత్రము, మలము, బొక్కల చేత నిండియున్న, ఈ నశించి పోయే నా శరీరమును రక్షించడమనే ప్రయత్నమును వదిలి, ముందుగా ఆ కపోతములను రక్షించి, స్వాశ్రితజనరక్షణజనితమైన నాయొక్క కీర్తిని, నీవు రక్షించుము అని భావము. ॥౧.౪౮॥
🙏