హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 0.38

 🙏హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 0.38🌺
🌷
మూలమ్--
మాతా శత్రుః పితా వైరీ యేన బాలో న పాఠితః ।
న శోభతే సభామధ్యే హంసమధ్యే బకో యథా ॥౦.౩౮॥
🌺
పదవిభాగః--
మాతా శత్రుః పితా వైరీ యేన బాలః న పాఠితః । న శోభతే సభా-మధ్యే హంస-మధ్యే బకః యథా ॥౦.౩౮॥
🌸
అన్వయః--
మాతా శత్రుః పితా వైరీ యేన బాలః న పాఠితః । సభా-మధ్యే (సః) హంస-మధ్యే యథా బకః (తథా) న శోభతే॥౦.౩౮॥
🌼
ప్రతిపదార్థః--
మాతా = జననీ ; శత్రుః = అరిః ; పితా = జనకః ; వైరీ = రిపుః ; యేన = పిత్రా ; బాలః = పుత్రః ; న పాఠితః = అధ్యయనం న కారితః, శిక్షా న ప్రాపయితః ; సభామధ్యే = పణ్డితానాం సమవాయే, విద్వత్సమాజే ; హంసమధ్యే బక ఇవ ; న శోభతే = న ప్రతిష్ఠాం లభతే। 'యాభ్యా'మితి పాఠాన్తరమ్ ॥౦.౩౮॥
🌻
తాత్పర్యమ్--
యం బాలం మాతా పితా చ న జ్ఞానం ప్రదాపయన్తి, తౌ (తస్య) శత్రూ ఇవ భవతః । సః విదుషాం పురతః న స్థాతుం శక్నోతి । హంసానాం సమూహే బక ఇవ స భవతి।
యౌ పితరౌ స్వపుత్రం న శిక్షయన్తి తౌ అశిక్షితాయ స్వపుత్రాయ శత్రూ భవతః, హంసానాం సమూహే బకః యథా న ప్రకాశతే తథైవాయమశిక్షితః బాలోపి విదుషాం సమూహే న శోభతే, తస్మాత్ పితృభ్యామవశ్యమపత్యాని శిక్షణీయానీతి అస్య భావః ॥౦.౩౮॥
🌿
హిన్ద్యర్థః--
వే పితా మాతా శత్రు హైం, జిన్హోంనే అపనే బాలక పుత్ర కో నహీం పఢ़ాయా । క్యోం కి హంసో కే బీచ మేం బగులే కీ తరహ వహ మూర్ఖ బాలక భీ విద్వానోం కే బీచ మేం కభీ శోభా నహీం దేతా హై॥౦.౩౮॥
☘
ఆన్ధ్రప్రతిపదార్థః :-
యేన = ఎవరిచేత ; బాలః = పుత్రుడు ; న పాఠితః = చదివింపబడలేదో ; (తాదృశీ = అలాంటి) మాతా = తల్లి ; శత్రుః = శత్రువు ; తాదృశః = అలాంటి) పితా = తండ్రి ; వైరీ = విరోధి ; (యతః = ఎందుకనగా ; తయోః = ఆ తల్లి దండ్రులయొక్క, బాలః = కుమారుడు;) సభామధ్యే = జ్ఞానుల సభయందు ; హంసమధ్యే = (విశిష్టమైన) హంసల నడుమ (ఉన్న) ;బక ఇవ = కొంగ వలే; న శోభతే = శోభించడు. (అనగా గౌరవింప బడడని అర్థము).।
 ॥౦.౩౮॥
🍀
ఆన్ధ్రతాత్పర్యమ్ :-
ఎవరిచేత వారి పుత్రుడు (పుత్రిక) చదివింపబడలేదో, అలాంటి తల్లి శత్రువు. మరియు అలాంటి తండ్రియు విరోధి. ఎందుకనగా... ఆ తల్లి దండ్రులయొక్క కుమారుడు, జ్ఞానుల సభయందు, విశిష్టమైన హంసల నడుమ ఉన్న కొంగ వలే శోభించడు. అనగా గౌరవింప బడడని భావము. ॥౦.౩౮॥
🙏