హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః – 0.1🌹
అథ మఙ్గలాచరణమ్
🌷
మూలమ్--
సిద్ధిః సాధ్యే సతామస్తు ప్రసాదాత్ తస్య ధూర్జటేః ।
జాహ్నవీఫేనలేఖేవ యన్మూర్ధ్ని శశినః కలా ॥౦.౧॥
🌺
పదవిభాగః--
సిద్ధిః సాధ్యే సతామ్ అస్తు ప్రసాదాత్ తస్య ధూర్జటేః । జాహ్నవీ-ఫేన-లేఖా ఇవ యత్-మూర్ధ్ని శశినః కలా ॥౦.౧॥
🌸
అన్వయః--
తస్య ధూర్జటేః ప్రసాదాత్ సతాం సాధ్యే సిద్ధిః అస్తు। యత్-(యస్య =ధూర్జటేః) మూర్ధ్ని శశినః కలా జాహ్నవీ-ఫేన-లేఖా ఇవ (శోభతే) ॥౧॥
🌼
ప్రతిపదార్థః--
తస్య ధూర్జటేః =శివస్య; ప్రసాదాత్ = కృపయా; సతాం = సజ్జనానామ్; సాధ్యే = కర్తవ్యే కర్మణి; సిద్ధిః = అభీష్టలాభః; అస్తు। యత్-(యస్య =ధూర్జటేః) మూర్ధ్ని శశినః కలా జాహ్నవీ-ఫేన-లేఖా ఇవ ~ జాహ్నవ్యాః ఫేనాః తేషాం లేఖాః। = గఙ్గాయాః వారికఫాః తేషాం పఙ్క్తిః ఇవ (శోభతే) ॥౧॥
🌻
తాత్పర్యమ్--
యస్య శివస్య శిరసి గఙ్గాఫేనపఙ్క్తిరివ చన్ద్రకలా అస్తి, తస్య శివస్య కృపయా సజ్జనానాం క్రియాసు సిద్ధిః భవతు ॥
🌿
హిన్ద్యర్థః--
జిన మహాదేవజీ కే శిర పర శుక్లపక్ష కీ ద్వితీయా కే చన్ద్రమా కీ కలా గఙ్గా కే ఫేన కీ తరహ శోభాయమాన హోతీ హై, ఉన (మహాదేవజీ) కే ప్రసాద సే సజ్జనోం కే సభీ కార్య సిద్ధ హోవేం ॥౦.౧॥
☘
ఆన్ధ్రప్రతిపదార్థః-
(ఈ గ్రంథపఠనప్రయోజనాన్ని వివరించుచున్నాడు)
అయం = (నాచే రచింపబడిన) ఈ; హితోపదేశః =హితోపదేశమనే గ్రంథము; శ్రుతః = వినినది (అయితే) (అధ్యయనం చేసినట్లైతే) , సంస్కృత-ఉక్తిషు > సంస్కృత = సంస్కృతభాషా సంబంధమైన; ఉక్తిషు = (మాటల యందు) వచనముల యందు; పాటవం = (నైపుణ్యమును) సామర్థ్యమును; దదాతి = ఇచ్చుచున్నది; చ = మరియు; సర్వత్ర = అన్ని వ్యవహారముల యందలి; వాచాం = మాటలలో; వైచిత్ర్యం = (నేర్పరితనమును) వైవిధ్యమును; దదాతి = ఇచ్చుచున్నది; చ = మరియు; నీతివిద్యాం > నీతి = (జీవనవిధివిధానాలకు సంబంధించిన, నాయకత్వ లక్షణాలను అందించే) నీతి సంబంధమైన; విద్యాం = (జ్ఞానాన్ని) విద్యను; దదాతి = (వినేవారికి, అధ్యయనం చేసేవారికి) అందించుచున్నది ॥౦.౨॥
🍀
ఆన్ధ్రతాత్పర్యమ్ :-
నాచే రచింపబడిన ఈ హితోపదేశమనే విశిష్టగ్రంథము వినినట్లైతే మరియు అధ్యయనం చేసినట్లైతే, సంస్కృతభాషా సంబంధమైన మాటలయందు నైపుణ్యమును మరియు సామర్థ్యమును ఇచ్చుచున్నది. మరియు అన్ని వ్యవహారముల యందలి మాటలలో నేర్పరితనమును, వైవిధ్యమును ఇచ్చుచున్నది. [నీతి సంబంధమైన (మరియు జీవన విధివిధానాలకు సంబంధించిన, నాయకత్వ లక్షణాలను అందించునది.) విద్యను అనగా జ్ఞానాన్ని వినేవారికి, అధ్యయనం చేసే వారికి కూడా హితోపదేశమనే గ్రంథము అందించుచున్నది అని భావము.] ॥౦.౨॥
🙏
అథ మఙ్గలాచరణమ్
🌷
మూలమ్--
సిద్ధిః సాధ్యే సతామస్తు ప్రసాదాత్ తస్య ధూర్జటేః ।
జాహ్నవీఫేనలేఖేవ యన్మూర్ధ్ని శశినః కలా ॥౦.౧॥
🌺
పదవిభాగః--
సిద్ధిః సాధ్యే సతామ్ అస్తు ప్రసాదాత్ తస్య ధూర్జటేః । జాహ్నవీ-ఫేన-లేఖా ఇవ యత్-మూర్ధ్ని శశినః కలా ॥౦.౧॥
🌸
అన్వయః--
తస్య ధూర్జటేః ప్రసాదాత్ సతాం సాధ్యే సిద్ధిః అస్తు। యత్-(యస్య =ధూర్జటేః) మూర్ధ్ని శశినః కలా జాహ్నవీ-ఫేన-లేఖా ఇవ (శోభతే) ॥౧॥
🌼
ప్రతిపదార్థః--
తస్య ధూర్జటేః =శివస్య; ప్రసాదాత్ = కృపయా; సతాం = సజ్జనానామ్; సాధ్యే = కర్తవ్యే కర్మణి; సిద్ధిః = అభీష్టలాభః; అస్తు। యత్-(యస్య =ధూర్జటేః) మూర్ధ్ని శశినః కలా జాహ్నవీ-ఫేన-లేఖా ఇవ ~ జాహ్నవ్యాః ఫేనాః తేషాం లేఖాః। = గఙ్గాయాః వారికఫాః తేషాం పఙ్క్తిః ఇవ (శోభతే) ॥౧॥
🌻
తాత్పర్యమ్--
యస్య శివస్య శిరసి గఙ్గాఫేనపఙ్క్తిరివ చన్ద్రకలా అస్తి, తస్య శివస్య కృపయా సజ్జనానాం క్రియాసు సిద్ధిః భవతు ॥
🌿
హిన్ద్యర్థః--
జిన మహాదేవజీ కే శిర పర శుక్లపక్ష కీ ద్వితీయా కే చన్ద్రమా కీ కలా గఙ్గా కే ఫేన కీ తరహ శోభాయమాన హోతీ హై, ఉన (మహాదేవజీ) కే ప్రసాద సే సజ్జనోం కే సభీ కార్య సిద్ధ హోవేం ॥౦.౧॥
☘
ఆన్ధ్రప్రతిపదార్థః-
(ఈ గ్రంథపఠనప్రయోజనాన్ని వివరించుచున్నాడు)
అయం = (నాచే రచింపబడిన) ఈ; హితోపదేశః =హితోపదేశమనే గ్రంథము; శ్రుతః = వినినది (అయితే) (అధ్యయనం చేసినట్లైతే) , సంస్కృత-ఉక్తిషు > సంస్కృత = సంస్కృతభాషా సంబంధమైన; ఉక్తిషు = (మాటల యందు) వచనముల యందు; పాటవం = (నైపుణ్యమును) సామర్థ్యమును; దదాతి = ఇచ్చుచున్నది; చ = మరియు; సర్వత్ర = అన్ని వ్యవహారముల యందలి; వాచాం = మాటలలో; వైచిత్ర్యం = (నేర్పరితనమును) వైవిధ్యమును; దదాతి = ఇచ్చుచున్నది; చ = మరియు; నీతివిద్యాం > నీతి = (జీవనవిధివిధానాలకు సంబంధించిన, నాయకత్వ లక్షణాలను అందించే) నీతి సంబంధమైన; విద్యాం = (జ్ఞానాన్ని) విద్యను; దదాతి = (వినేవారికి, అధ్యయనం చేసేవారికి) అందించుచున్నది ॥౦.౨॥
🍀
ఆన్ధ్రతాత్పర్యమ్ :-
నాచే రచింపబడిన ఈ హితోపదేశమనే విశిష్టగ్రంథము వినినట్లైతే మరియు అధ్యయనం చేసినట్లైతే, సంస్కృతభాషా సంబంధమైన మాటలయందు నైపుణ్యమును మరియు సామర్థ్యమును ఇచ్చుచున్నది. మరియు అన్ని వ్యవహారముల యందలి మాటలలో నేర్పరితనమును, వైవిధ్యమును ఇచ్చుచున్నది. [నీతి సంబంధమైన (మరియు జీవన విధివిధానాలకు సంబంధించిన, నాయకత్వ లక్షణాలను అందించునది.) విద్యను అనగా జ్ఞానాన్ని వినేవారికి, అధ్యయనం చేసే వారికి కూడా హితోపదేశమనే గ్రంథము అందించుచున్నది అని భావము.] ॥౦.౨॥
🙏
No comments:
Post a Comment