హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 0.25

🙏హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 0.25🌺
🌷
మూలమ్--
ఆహారనిద్రాభయమైథునఞ్చ సామాన్యమేతత్ పశుభిర్నరాణామ్ ।
ధర్మో హి తేషామధికో విశేషో ధర్మేణ హీనాః పశుభిః సమానాః ॥౦.౨౫॥
🌺
పదవిభాగః--
ఆహార-నిద్రా-భయ-మైథునఞ్చ సామాన్యమ్ ఏతత్ పశుభిః నరాణామ్ । ధర్మః హి తేషాం అధికః విశేషః ధర్మేణ హీనాః పశుభిః సమానాః ॥౦.౨౫॥
🌸
అన్వయః--
ఆహార-నిద్రా-భయ-మైథునఞ్చ ఏతత్ నరాణామ్ పశుభిః సామాన్యమ్ । హి తేషాం ధర్మః అధికః విశేషః । ధర్మేణ హీనాః పశుభిః సమానాః ॥౦.౨౫॥
🌼
ప్రతిపదార్థః--
ఆహార-నిద్రా-భయ-మైథునఞ్చ ~ ఆహారశ్చ, నిద్రా చ, భయఞ్చ, మైథునం చ = రతిశ్చ, ఏషాం సమాహారః ~ ఆహార-నిద్రాభయమైథునమ్ । ఏతత్ ; నరాణాం = పుంసాం ; పశుభిః = గవాదిభిః పశుభిః ; సామాన్యం= తుల్యమ్ ఏవ ; హి = యతః ; తేషాం = నరాణామ్ ; ధర్మః = విద్యా-వినయ-ధర్మాచారాదిః ఏవ ; అధికః = అసదృశః, అతిరిక్తః అంశః, తత్ర అవర్తమానః ; విశేషః = భేదకః ; ధర్మేణ హీనాః = రహితాః నరాస్తు ; పశుభిః సమానాః = పశుతుల్యా ఏవ ఇత్యర్థః ॥౦.౨౫॥
🌻
తాత్పర్యమ్--
అన్నాదనం, శయనం, ప్రాణభీతిః, రతీచ్ఛా చ చతుష్పాదజన్తూనాం మనుష్యాణాం చ సమానధర్మాః భవన్తి। తయోః ద్వయోః ధర్మాచరణమేవ భేదః। నరాణాం ధర్మః అతిరిక్తతయా విశేషాంశో భవతి। యే పురుషాః ధర్మాచరణరహితాః తే పశుసదృశాః భవన్తి ॥౦.౨౫॥
🌿
హిన్ద్యర్థః--
భోజన, నీంద, భయ ఔర మైథున- యే చార బాతేం తో మనుష్యోం ఔర పశుఓం మేం సమాన హీ హైం। మనుష్య మేం కేవల ధర్మ (గుణ) హీ అధిక హై, ఇస లిఏ ధర్మహీన (విద్యా వినయ ఆది గుణోం సే రహిత) మనుష్య పశు కే హీ సమాన హై ॥౦.౨౫॥
☘
ఆన్ధ్రప్రతిపదార్థః :-
ఆహార-నిద్రా-భయ-మైథునం చ = తిండి - నిద్ర - భయం - రతియును (అనే) ఏతత్ = (ఈ విషయసమూహము)ఇది ; నరాణాం = మనుష్యులకు ; పశుభిః = పశువులకు ; సామాన్యం= సమానమే (సాధారణమే) ; హి = (కాని) ఎట్లనగా ; తేషాం = నరులకు ; ధర్మః = విద్యా-వినయ-ధర్మాచరణము ; అధికః = అతిరిక్తము ( అనగా పశువులకు లేని) విశేషః = విశేష (గుణ)ము ; (అతః = అందువలన) ధర్మేణ = పుణ్యముచేత ; హీనాః= హీనులైన వారు ; పశుభిః = పశువులతో ; సమానాః = సమానమైనవారు అని అర్థము. ॥౦.౨౫॥
🍀
ఆన్ధ్రతాత్పర్యమ్ :-
తిండి - నిద్ర - భయం - రతిక్రియ అనే ఈ విషయసమూహము మనుష్యులకు పశువులకు సమానమే మరియు సాధారణమే. కాని నరులకు విద్యా -వినయములతో కూడిన ధర్మాచరణము అనునది పశువులకు లేని ఒక విశేషగుణము. అందువలన పుణ్య హీనులైన వారు, ధర్మహీనులైనవారు కేవలం పశువులతో సమానమైనవారే అగుదురు అని భావము. ॥౦.౨౫॥
🙏