హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 0.8

🙏హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 0.8🌺
🌷
మూలమ్--
యన్నవే భాజనే లగ్నః సంస్కారో నాన్యథా భవేత్ ।
కథాచ్ఛలేన బాలానాం నీతిస్తదిహ కథ్యతే ॥౦.౮॥
🌺
పదవిభాగః--
యత్ నవే భాజనే లగ్నః సంస్కారః న అన్యథా భవేత్ । కథా-ఛలేన బాలానాం నీతిః తద్ ఇహ కథ్యతే ॥౦.౮॥
🌸
అన్వయః--
యత్, నవే భాజనే లగ్నః సంస్కారః అన్యథా న భవేత్, తద్ ఇహ కథా-ఛలేన బాలానాం నీతిః (మయా) కథ్యతే ॥౦.౮॥
🌼
ప్రతిపదార్థః--
యత్ = యస్మాత్ కారణాత్; నవే = నవీనే, అపక్వే బాలే; భాజనే = పాత్రే, పుంసి చ; లగ్నః = సంసక్తః; సంస్కారః = గుణాధానమ్; అన్యథా న భవేత్ = దూరీభవేత్; తద్ = తస్మాత్ కారణాత్; ఇహ = హితోపదేశే; కథా-ఛలేన = కాకకూర్మాదీనామ్ ఆఖ్యానకానాం వ్యాజేన; బాలానాం = బాలోపదేశార్థం; నీతిః = రాజనీతిః వ్యవహారనీతిశ్చ; కథ్యతే = మయా నిబధ్యతే ॥౦.౮॥
🌻
తాత్పర్యమ్--
నవీనే పాత్రే పరివేషితం (?) భోజనం యథా న నశ్యతి, తథైవ నవవయస్కేషు బాలకేషు నిక్షిప్తః సంస్కారః నైవ వినశ్యతి। అతః (హితోపదేశ)కథామాధ్యమేన నీతివ్యవహారాదీనాం జ్ఞానం బాలకాన్ ఉపదిశామి ॥౦.౮॥
🌿
హిన్ద్యర్థః--
నవీన పాత్ర మేం తథా ఛోటే-ఛోటే బాలకో మేం స్థపిత కియా హుఆ (దియా హుఆ) సంస్కార వ శిక్షణ ఆది కభీ నష్ట నహీం హోతా హై, ఇస లియే ఇస గ్రన్థ మేం కథా కే బహానే సే మైం బాలకోం కే లిఏ నీతిశాస్త్ర కా సార నికాల కర కహతా హూఁ ॥౦.౮॥
☘
ఆన్ధ్రప్రతిపదార్థః :-
యత్ = ఏ విధంగా నైతే; నవే = క్రొత్తదైన; భాజనే = (గిన్నెయందు) పాత్రయందు; లగ్నః = వేయబడిన; సంస్కారః = (నగిషీ) చిత్తరువు; అన్యథా = వేరే విధముగా; న భవేత్ = అగుచు లేదో; తత్ = ఆ విధముగానే; ఇహ = ఈ హితోపదేశ గ్రంథము యందు; కథా-ఛలేన = కాకకూర్మాదివివిధకథల ద్వారా; బాలానాం = (శిశువులకు) పిల్లలకు; నీతిః = రాజనీతి, వ్యవహారనీతి, మొదలగు మంచిని; కథ్యతే = చెప్పబడుచున్నది. ॥౦.౮॥
🍀
ఆన్ధ్రతాత్పర్యమ్ :-
ఏ విధంగా నైతే క్రొత్తదైన పాత్రయందు వేయబడిన నగిషీలు, చిత్తరువులు వాడినను, వేరే విధముగా అగుచు లేవో, ఆ విధముగనే ఈ హితోపదేశ గ్రంథము యందు కాకకూర్మాది వివిధకథల ద్వారా, (శిశువులకు) పిల్లలకు రాజనీతి వ్యవహారనీతి మొదలగు జీవనాధారమైన నీతివిషయములను బాల్యం లోనే చెప్పబడుచున్నది. ॥౦.౮॥
🙏