హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 0.3

🙏హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 0.3🌺
విద్యాప్రశంసా
🌷
మూలమ్--
అజరామరవత్ ప్రాజ్ఞో విద్యామర్థం చ చిన్తయేత్ ।
గృహీత ఇవ కేశేషు మృత్యునా ధర్మమాచరేత్ ॥౦.౩॥
🌺
పదవిభాగః--
అజర-అమర-వత్ ప్రాజ్ఞః విద్యామ్ అర్థం చ చిన్తయేత్ । గృహీతః ఇవ కేశేషు మృత్యునా ధర్మమ్ ఆచరేత్ ॥౦.౩॥
🌸
అన్వయః--
ప్రాజ్ఞః అజర-అమర-వత్ విద్యామ్ అర్థం చ చిన్తయేత్। మృత్యునా కేశేషు గృహీతః ఇవ ధర్మమ్ ఆచరేత్ ॥౦.౩॥
🌼
ప్రతిపదార్థః--
ప్రాజ్ఞః = విద్వాన్; అజర-అమర-వత్ = జరా-మరణ-వర్జితమ్ ఆత్మానం మన్యమాన ఇవ; విద్యామ్ = ధర్మశాస్త్రాదికం, కలాకలాపవిజ్ఞానం, జ్ఞానం చ; అర్థం చ = ధనం చ; చిన్తయేత్ = అభ్యసేత్, ఉపార్జయేత్ చ; మృత్యునా కేశేషు గృహీతః ఇవ = కాలకవలితమ్ ఇవ ఆత్మానం పశ్యన్; ధర్మమ్; ఆచరేత్ = సేవేత, పాలయేత్ చ ॥౦.౩॥
🌻
తాత్పర్యమ్--
విద్వాన్ జరామరణరహితః ఇవ శాస్త్రవిద్యామభ్యసేత్। (ఆజీవనం శాస్త్రాధ్యయనం కుర్యాత్।) మృత్యుదేవః కేశాన్ గృహీత్వా తిష్ఠతి (మరణకాలః ఆసన్నః, అత్యన్తం నికటే అస్తి) ఇతి మత్వా ధర్మాచరణం కుర్యాత్ ॥౦.౩॥
🌿
హిన్ద్యర్థః--
బుద్ధిమాన్ మనుష్య కో చాహిఏ కి అపనే (ఆత్మా) కో అజర వ అమర సమఝకర విద్యా తథా ధన కో కమావే । పరన్తు ధర్మాచరణ కే సమయ తో మృత్యు కో అపనే శిర పర బైఠీ హీ సమఝే ॥౦.౩॥
☘
ఆన్ధ్రప్రతిపదార్థః :-
(విద్యయొక్క ప్రాశస్త్యాన్ని ఈ శ్లోకము వివరిస్తుంది)
ప్రాజ్ఞః = బుద్ధిమంతుడైన వాడు; అజరామరవత్ > అజరవత్ = ముసలి తనం లేని వాని వలే; అమరవత్ = మరణం లేని వాని వలే; విద్యామ్ = (వేద ధర్మశాస్త్రాది) విద్యను; చ = మరియు; అర్థం చ = ధనమును కూడా; చిన్తయేత్ = (సాధించుటకై) చింతించవలెను; (మరియు) కేశేషు = (తల) వెంట్రుకల యందు; మృత్యునా = యముని చేత; గృహీతః ఇవ = పట్టుకున్నట్లు వలే; (ప్రతి వ్యక్తి) ధర్మమ్ = ధర్మమును; ఆచరేత్ = (సాధించవలెను) ఆచరించవలెను. ॥౦.౩॥
🍀
ఆన్ధ్రతాత్పర్యమ్ :-

(విద్యాప్రాశస్త్యవర్ణణాత్మకమీ శ్లోకము).

బుద్ధిమంతుడైన వాడు, తనకు ముసలితనం లేని వాని వలే, మరియు మరణం లేని వాని వలే, (వేదధర్మశాస్త్రాది సమస్త) విద్యలను మరియు (అవసరాలకు తగినంత) ధనమును కూడా తప్పక సాధించుటకై ఆలోచించవలెను. మరియు తనయొక్క తల వెంట్రుకలను యముడు పట్టుకున్నట్లుగా భావించి, ప్రతి వ్యక్తి ధర్మమును ఆచరించవలెను అని భావము ॥౦.౩॥
🙏