🙏హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 0.26🌺
🌷
మూలమ్--
ధర్మార్థకామమోక్షాణాం యస్యైకోఽపి న విద్యతే ।
అజాగలస్తనస్యేవ తస్య జన్మ నిరర్థకమ్ ॥౦.౨౬॥
🌺
పదవిభాగః--
ధర్మ-అర్థ-కామ-మోక్షాణాం యస్య ఏకః అపి న విద్యతే । అజా-గల-స్తనస్య ఇవ తస్య జన్మ నిరర్థకమ్ ॥౦.౨౬॥
🌸
అన్వయః--
యస్య ధర్మ-అర్థ-కామ-మోక్షాణాం ఏకః అపి న విద్యతే, తస్య జన్మ అజా-గల-స్తనస్య ఇవ నిరర్థకమ్ ॥౦.౨౬॥
🌼
ప్రతిపదార్థః--
యస్య = యస్య పుంసః ; ధర్మ-అర్థ-కామ-మోక్షాణాం = ధర్మార్థ-కామ-మోక్షాఖ్య-పురుషార్థ-చతుష్టయస్య మధ్యే ; ఏకోఽపి ; పురుషార్థః = ధర్మాదిరూపో ; న విద్యతే = (ధ్యేయత్వేన) న భవతి ; తస్య = తస్య పుంసః ; అజాగలస్తనస్య ఇవ = అజా-గల-స్థిత-స్తన-వత్ లమ్బమాన-చర్మ-ఖణ్డస్య ఇవ ; జన్మ = జననం ; నిరర్థకం = నిష్ఫలమేవ ; ॥౦.౨౬॥
🌻
తాత్పర్యమ్--
యస్య పురుషస్య పురుషార్థ-చతుష్టయస్య మధ్యే ఏకః అపి పురుషార్థః ధర్మో అర్థో కామో మోక్షో వా న విద్యతే, తస్య ధర్మాదీనసేవమానస్య పుంసః దుగ్ధాది-రహిత-బర్కర-గలచర్మ-ఖణ్డమివ వృథైవ జన్మ ఇత్యాశయః ॥౦.౨౬॥
🌿
హిన్ద్యర్థః--
క్యోం కి-ధర్మ అర్థ, కామ, మోక్ష-ఇన చారోం మేం సే జిసకే పాస ఏక భీ నహీం హై, ఉస మనుష్య కా జన్మ వైసే హీ వ్యర్థ హై, జైసే బకరీ కే గలే కా స్తన (చమడ़ేకీ స్తనాకార లమ్బీ థైలీ) ॥౦.౨౬॥
☘
ఆన్ధ్రప్రతిపదార్థః :-
యస్య = ఏ వ్యక్తి కి ; ధర్మ-అర్థ-కామ-మోక్షాణాం = ధర్మార్థ-కామ-మోక్షములలో ; ఏకోఽపి = ఒక్కటి కూడా ; న విద్యతే = (స్వభావముగా) లేదో ; తస్య = ఆ పురుషునియొక్క; జన్మ = పుట్టుక ; అజాగలస్తనస్య ఇవ = మేకయొక్క కంఠమందున్న స్తనమువంటి చర్మభాగము వలే ; నిరర్థకం = నిష్ఫలమే, నిరుపయోగమే అని అర్థము. ॥౦.౨౬॥
🍀
ఆన్ధ్రతాత్పర్యమ్ :-
ఏ వ్యక్తికైతే ధర్మార్థ-కామ-మోక్షములనే చతుర్విధపురుషార్థములలో ఏదో ఒక్కటి కూడా స్వభావముగా లేదో , ఆ పురుషునియొక్క పుట్టుక , మేకయొక్క కంఠమందున్న స్తనమువంటి చర్మభాగము వలే నిష్ఫలమే, నిరుపయోగమే అని భావము. ॥౦.౨౬॥
🙏
🌷
మూలమ్--
ధర్మార్థకామమోక్షాణాం యస్యైకోఽపి న విద్యతే ।
అజాగలస్తనస్యేవ తస్య జన్మ నిరర్థకమ్ ॥౦.౨౬॥
🌺
పదవిభాగః--
ధర్మ-అర్థ-కామ-మోక్షాణాం యస్య ఏకః అపి న విద్యతే । అజా-గల-స్తనస్య ఇవ తస్య జన్మ నిరర్థకమ్ ॥౦.౨౬॥
🌸
అన్వయః--
యస్య ధర్మ-అర్థ-కామ-మోక్షాణాం ఏకః అపి న విద్యతే, తస్య జన్మ అజా-గల-స్తనస్య ఇవ నిరర్థకమ్ ॥౦.౨౬॥
🌼
ప్రతిపదార్థః--
యస్య = యస్య పుంసః ; ధర్మ-అర్థ-కామ-మోక్షాణాం = ధర్మార్థ-కామ-మోక్షాఖ్య-పురుషార్థ-చతుష్టయస్య మధ్యే ; ఏకోఽపి ; పురుషార్థః = ధర్మాదిరూపో ; న విద్యతే = (ధ్యేయత్వేన) న భవతి ; తస్య = తస్య పుంసః ; అజాగలస్తనస్య ఇవ = అజా-గల-స్థిత-స్తన-వత్ లమ్బమాన-చర్మ-ఖణ్డస్య ఇవ ; జన్మ = జననం ; నిరర్థకం = నిష్ఫలమేవ ; ॥౦.౨౬॥
🌻
తాత్పర్యమ్--
యస్య పురుషస్య పురుషార్థ-చతుష్టయస్య మధ్యే ఏకః అపి పురుషార్థః ధర్మో అర్థో కామో మోక్షో వా న విద్యతే, తస్య ధర్మాదీనసేవమానస్య పుంసః దుగ్ధాది-రహిత-బర్కర-గలచర్మ-ఖణ్డమివ వృథైవ జన్మ ఇత్యాశయః ॥౦.౨౬॥
🌿
హిన్ద్యర్థః--
క్యోం కి-ధర్మ అర్థ, కామ, మోక్ష-ఇన చారోం మేం సే జిసకే పాస ఏక భీ నహీం హై, ఉస మనుష్య కా జన్మ వైసే హీ వ్యర్థ హై, జైసే బకరీ కే గలే కా స్తన (చమడ़ేకీ స్తనాకార లమ్బీ థైలీ) ॥౦.౨౬॥
☘
ఆన్ధ్రప్రతిపదార్థః :-
యస్య = ఏ వ్యక్తి కి ; ధర్మ-అర్థ-కామ-మోక్షాణాం = ధర్మార్థ-కామ-మోక్షములలో ; ఏకోఽపి = ఒక్కటి కూడా ; న విద్యతే = (స్వభావముగా) లేదో ; తస్య = ఆ పురుషునియొక్క; జన్మ = పుట్టుక ; అజాగలస్తనస్య ఇవ = మేకయొక్క కంఠమందున్న స్తనమువంటి చర్మభాగము వలే ; నిరర్థకం = నిష్ఫలమే, నిరుపయోగమే అని అర్థము. ॥౦.౨౬॥
🍀
ఆన్ధ్రతాత్పర్యమ్ :-
ఏ వ్యక్తికైతే ధర్మార్థ-కామ-మోక్షములనే చతుర్విధపురుషార్థములలో ఏదో ఒక్కటి కూడా స్వభావముగా లేదో , ఆ పురుషునియొక్క పుట్టుక , మేకయొక్క కంఠమందున్న స్తనమువంటి చర్మభాగము వలే నిష్ఫలమే, నిరుపయోగమే అని భావము. ॥౦.౨౬॥
🙏
No comments:
Post a Comment