🙏హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 0.22🌺
🌷
మూలమ్--
అనభ్యాసే విషం విద్యా అజీర్ణే భోజనం విషమ్ ।
విషం సభా దరిద్రస్య వృద్ధస్య తరుణీ విషమ్ ॥౦.౨౨॥
🌺
పదవిభాగః--
అనభ్యాసే విషం విద్యా అజీర్ణే భోజనం విషమ్ । విషం సభా దరిద్రస్య వృద్ధస్య తరుణీ విషమ్ ॥౦.౨౨॥
🌸
అన్వయః--
అనభ్యాసే (సతి) విద్యా విషమ్ (ఇవ) । అజీర్ణే భోజనం విషమ్ । దరిద్రస్య సభా విషమ్ । వృద్ధస్య తరుణీ విషమ్ ॥౦.౨౨॥
🌼
ప్రతిపదార్థః--
అనభ్యాసే (సతి) = పునఃపునరనుశీలనాభావే, పౌనఃపున్యేన కరణాభావే ; విద్యా = జ్ఞానం ; విషం = అపమానస్థానత్వాత్ విషవద్ దుఃఖప్రదా ; అజీర్ణే = కుక్షౌ అపక్వే ఆహారే (సతి) ; భోజనం = అన్నం ; విషమ్ = జీవితాపహారకత్వాత్ విషవద్ దుఃఖప్రదమ్ ; దరిద్రస్య = ధనహీనస్య, నిర్ధనస్య ; సభా = సదః, పరిషద్ ; విషం = సన్తాపజనకత్వాత్ విషవద్ దుఃఖప్రదా ; వృద్ధస్య = విగతయౌవనస్య ; తరుణీ = యువా స్త్రీ ; విషమ్ = అయోగ్యత్వాత్ విషవద్ దుఃఖప్రదా ; ॥౦.౨౨॥
🌻
తాత్పర్యమ్--
అభ్యాసాభావే విద్యా హానికరీ భవతి । (ఆవృత్త్యభావే నరః అధిగతవిద్యోఽపి సన్ ఆవశ్యకతాయాం సత్యాం తాం నోపయోక్తుం పారయేత్ । అతః తస్య విద్యావత్త్వమేవ శఙ్క్యతే జనైః ।) (ఉదరే జీర్ణమభూత్వా యదాన్నం యథాతథం తిష్ఠేత్, తదా అస్వాస్థ్యం జనయతి । అతః) అపాకే ఖాద్యం విషం భవతి । (ధనాభావే ఉత్తమవస్త్రాదీనాం రాహిత్యాత్ జనసమూహేషు అపమానమనుభవేదితి) అకిఞ్చనస్య సదః విషతుల్యం భవతి । (తరుణ్యా సహ సమ్పర్కః యౌవనే సుఖ-సన్తానాదికారకం భవతి । తదనావశ్యకత్వాత్ శరీరశైథిల్యాచ్చ) వయోఽధికస్య స్త్రీసమ్పర్కః విషం (అనారోగ్యకరః) భవతి ॥౦.౨౨॥
🌿
హిన్ద్యర్థః--
వినా అభ్యాస కే విద్యా భీ విష హై, అజీర్ణ హోనే పర భోజన భీ విష హై దరిద్ర మనుష్య కేలిఏ సభీ సంసార హీ విష తుల్య హై ఔర వృద్ధ పురుష కే లిఏ ఉసకీ యువతీ స్త్రీ భీ విష కే సమాన హీ హై ॥౦.౨౨॥
☘
ఆన్ధ్రప్రతిపదార్థః :-
అనభ్యాసే = అభ్యాసమందు లేని (మననయోగ్యము కాని); విద్యా = విద్య (జ్ఞానము) ; విషం = విషము ( హానికరము); అజీర్ణే = అరగని దశయందు ; భోజనం = తినే పదార్థము (భుజించడము); విషమ్ = విషము (ప్రాణహరము); దరిద్రస్య = (జ్ఞాన) ధనహీనునికి; సభా = (వేడుక)వేదిక; విషం = విషము (దుఃఖకారకము) ; (ఏవమేవ = ఇదే విధముగా),వృద్ధస్య = ముసలివానికి (వయసుడిగిన వానికి) ; తరుణీ = యౌవ్వనవతియైన స్త్రీ ; విషమ్ = విషము (నిష్ప్రయోజనము) అని అర్థము. ॥౦.౨౨॥
🍀
ఆన్ధ్రతాత్పర్యమ్ :-
అభ్యాసమందు లేని అనగా మననయోగ్యము కాని విద్య మరియు జ్ఞానము విషంతో సమానము మరియు హానికరము. తింటే అరగని దశయందు భుజించడం విషము మరియు ప్రాణహరము. జ్ఞాన - ధనహీనునికి వేడుకలు,వేదికలు విషము మరియు దుఃఖకారకము. అదే విధముగా వయసుడిగిన ముసలివానికి యౌవ్వనవతియైన తరుణి విషము అనగా వ్యర్థము మరియు నిష్ప్రయోజనము అని భావము. ॥౦.౨౨॥
🙏
🌷
మూలమ్--
అనభ్యాసే విషం విద్యా అజీర్ణే భోజనం విషమ్ ।
విషం సభా దరిద్రస్య వృద్ధస్య తరుణీ విషమ్ ॥౦.౨౨॥
🌺
పదవిభాగః--
అనభ్యాసే విషం విద్యా అజీర్ణే భోజనం విషమ్ । విషం సభా దరిద్రస్య వృద్ధస్య తరుణీ విషమ్ ॥౦.౨౨॥
🌸
అన్వయః--
అనభ్యాసే (సతి) విద్యా విషమ్ (ఇవ) । అజీర్ణే భోజనం విషమ్ । దరిద్రస్య సభా విషమ్ । వృద్ధస్య తరుణీ విషమ్ ॥౦.౨౨॥
🌼
ప్రతిపదార్థః--
అనభ్యాసే (సతి) = పునఃపునరనుశీలనాభావే, పౌనఃపున్యేన కరణాభావే ; విద్యా = జ్ఞానం ; విషం = అపమానస్థానత్వాత్ విషవద్ దుఃఖప్రదా ; అజీర్ణే = కుక్షౌ అపక్వే ఆహారే (సతి) ; భోజనం = అన్నం ; విషమ్ = జీవితాపహారకత్వాత్ విషవద్ దుఃఖప్రదమ్ ; దరిద్రస్య = ధనహీనస్య, నిర్ధనస్య ; సభా = సదః, పరిషద్ ; విషం = సన్తాపజనకత్వాత్ విషవద్ దుఃఖప్రదా ; వృద్ధస్య = విగతయౌవనస్య ; తరుణీ = యువా స్త్రీ ; విషమ్ = అయోగ్యత్వాత్ విషవద్ దుఃఖప్రదా ; ॥౦.౨౨॥
🌻
తాత్పర్యమ్--
అభ్యాసాభావే విద్యా హానికరీ భవతి । (ఆవృత్త్యభావే నరః అధిగతవిద్యోఽపి సన్ ఆవశ్యకతాయాం సత్యాం తాం నోపయోక్తుం పారయేత్ । అతః తస్య విద్యావత్త్వమేవ శఙ్క్యతే జనైః ।) (ఉదరే జీర్ణమభూత్వా యదాన్నం యథాతథం తిష్ఠేత్, తదా అస్వాస్థ్యం జనయతి । అతః) అపాకే ఖాద్యం విషం భవతి । (ధనాభావే ఉత్తమవస్త్రాదీనాం రాహిత్యాత్ జనసమూహేషు అపమానమనుభవేదితి) అకిఞ్చనస్య సదః విషతుల్యం భవతి । (తరుణ్యా సహ సమ్పర్కః యౌవనే సుఖ-సన్తానాదికారకం భవతి । తదనావశ్యకత్వాత్ శరీరశైథిల్యాచ్చ) వయోఽధికస్య స్త్రీసమ్పర్కః విషం (అనారోగ్యకరః) భవతి ॥౦.౨౨॥
🌿
హిన్ద్యర్థః--
వినా అభ్యాస కే విద్యా భీ విష హై, అజీర్ణ హోనే పర భోజన భీ విష హై దరిద్ర మనుష్య కేలిఏ సభీ సంసార హీ విష తుల్య హై ఔర వృద్ధ పురుష కే లిఏ ఉసకీ యువతీ స్త్రీ భీ విష కే సమాన హీ హై ॥౦.౨౨॥
☘
ఆన్ధ్రప్రతిపదార్థః :-
అనభ్యాసే = అభ్యాసమందు లేని (మననయోగ్యము కాని); విద్యా = విద్య (జ్ఞానము) ; విషం = విషము ( హానికరము); అజీర్ణే = అరగని దశయందు ; భోజనం = తినే పదార్థము (భుజించడము); విషమ్ = విషము (ప్రాణహరము); దరిద్రస్య = (జ్ఞాన) ధనహీనునికి; సభా = (వేడుక)వేదిక; విషం = విషము (దుఃఖకారకము) ; (ఏవమేవ = ఇదే విధముగా),వృద్ధస్య = ముసలివానికి (వయసుడిగిన వానికి) ; తరుణీ = యౌవ్వనవతియైన స్త్రీ ; విషమ్ = విషము (నిష్ప్రయోజనము) అని అర్థము. ॥౦.౨౨॥
🍀
ఆన్ధ్రతాత్పర్యమ్ :-
అభ్యాసమందు లేని అనగా మననయోగ్యము కాని విద్య మరియు జ్ఞానము విషంతో సమానము మరియు హానికరము. తింటే అరగని దశయందు భుజించడం విషము మరియు ప్రాణహరము. జ్ఞాన - ధనహీనునికి వేడుకలు,వేదికలు విషము మరియు దుఃఖకారకము. అదే విధముగా వయసుడిగిన ముసలివానికి యౌవ్వనవతియైన తరుణి విషము అనగా వ్యర్థము మరియు నిష్ప్రయోజనము అని భావము. ॥౦.౨౨॥
🙏
No comments:
Post a Comment