హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 0.20

🙏హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 0.20🌺
🌷
మూలమ్--
కో ధన్యో బహుభిః పుత్రైః కుశూలాపూరణాఢకైః ।
వరమేకః కులాలమ్బీ యత్ర విశ్రూయతే పితా ॥౦.౨౦॥
🌺
పదవిభాగః--
కః ధన్యః బహుభిః పుత్రైః కుశూల-ఆపూరణ-ఆఢకైః । వరమ్ ఏకః కుల-ఆలమ్బీ యత్ర విశ్రూయతే పితా ॥౦.౨౦॥
🌸
అన్వయః--
కుశూల-ఆపూరణ-ఆఢకైః కః ధన్యః బహుభిః పుత్రైః ఏకః కుల-ఆలమ్బీ వరమ్ । యత్ర పితా విశ్రూయతే ॥౦.౨౦॥
🌼
ప్రతిపదార్థః--
కుశూల-ఆపూరణ-ఆఢకైః = ధాన్య-కోష్ఠక-పూరణ-అసమర్థైః ఆఢకపాత్రైః ఇవ [కుశూలం- = ధాన్యావపనమ్- ఆఢకమ్- = ఆఢకపరిమితమ్ ధాన్యపాత్రమ్ (అఢాఈ సేర కా) ]; = స్వల్పాశయైః తుచ్ఛైః ; బహుభిః పుత్రైరపి ; కః ధన్యః = కః పుణ్యవాన్ ; ఏకః కుల-ఆలమ్బీ = యేన కుల ఆలమ్బ్యతే ; వరమ్ = శ్రేష్ఠః ; యత్ర = యస్మిన్ పుత్రే జాతే ; పితా = జనకః ; విశ్రూయతే = లోకే మహీయతే ; ॥౦.౨౦॥
🌻
తాత్పర్యమ్--
కః పుమాన్ అల్పాశయైః పుత్రైః సుకృతీ ఇతి లోకే విశ్రూయతే? యః పుత్రః కులం ధరతి, యస్య జాతేన కులస్య ఆలమ్బనం భవతి, స ఏవ పుత్రత్వార్హః ; తేనైవ పితా జగతి కీర్తిం విన్దతి।
(అథవా అన్యే తు– ఖరీవాహాదిపరిమితైః, ఆఢకపరిమితైః చ పుత్రస్థానీయధాన్యాదిభిః కః ధనీ ఇతి గణ్యతే? కుశూలాదిమితేనాపి ధాన్యరాశినా న కోపి ధన్యతాం లభతే। ఏకేన కులదీపకేన- రత్నాదినా, కౌస్తుభమణినా సాగర ఇవ- పితా ధనీ శ్రేష్ఠశ్చ భవతి– ఇత్యర్థమాహుః) ॥౦.౨౦॥
🌿
హిన్ద్యర్థః--
అన్న కీ కోటీ (ఓవరీ, కోఠలా) కో భరనే మేం అసమర్థ ఆఢకపాత్రోం (అఢైయా, పసేరీ ఆది నాప కే పాత్రోం) కే సమాన బహుత సే పుత్రోం సే క్యా లాభ హై, వంశ కీ సహాయతా కరనేవాలా తో ఏక హీ పుత్ర అచ్ఛా హై, జిససే పితా కీ ప్రసిద్ధి ఔర ప్రశంసా హోతీ హో ॥౦.౨౦ ॥
☘
ఆన్ధ్రప్రతిపదార్థః :-
కుశూల-ఆపూరణ-ఆఢకైః = ధాన్యాన్ని కొలిచే పాత్రలతో; (సమానమైన), బహుభిః పుత్రైః = చాలామంది కొడుకులచేత; కః పితా = ఏ తండ్రి; ధన్యః = కృతార్థుడు; (భవతి = అగుచున్నాడు) కుల-ఆలమ్బీ = వంశాధారభూతుడు (ఐన); ఏకః = ఒక్కడు (ఐన); వరమ్ = శ్రేష్ఠము; యత్ర = ఏ (కొడుకు)విషయమందు; పితా = తండ్రి ; విశ్రూయతే = లోకులచే కీర్తింపబడుచున్నాడు. అని అర్థము. ॥౦.౨౦॥
🍀
ఆన్ధ్రతాత్పర్యమ్ :-
స్వల్పప్రయోజనములు గల, ధాన్యాన్ని కొలిచే పాత్రలతో సమానమైన, కొడుకులచేత, ఏ తండ్రి కృతార్థుడు కాగలడు.
వంశోన్నతికి ఆధారభూతుడైన ఒక్క కొడుకైనను ఎంతో శ్రేష్ఠము. ఎందుకనగా ఆ కొడుకుయొక్క గొప్పతనంచేత ఆతని తండ్రి ఆ వంశము కూడా లోకులచేత కీర్తింపబడుతాయి అని భావము. ॥౦.౨౦॥
🙏