హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 0.17

🙏హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 0.17🌺
🌷
మూలమ్--
వరమేకో గుణీ పుత్రో న చ మూర్ఖశతాన్యపి ।
ఏకశ్చన్ద్రస్తమో హన్తి న చ తారాగణోఽపి చ ॥౦.౧౭॥
🌺
పదవిభాగః--
వరమ్ ఏకః గుణీ పుత్రః న చ మూర్ఖ-శతాని అపి । ఏకః చన్ద్రః తమః హన్తి న చ తారా-గణః అపి చ ॥౦.౧౭॥
🌸
అన్వయః--
ఏకః అపి గుణీ పుత్రః వరమ్। (కిన్తు) మూర్ఖ-శతాని న చ। ఏకః చన్ద్రః తమః హన్తి। తారా-గణః అపి న చ ॥౦.౧౭॥
🌼
ప్రతిపదార్థః--
ఏకః అపి ; గుణీ = సుగుణసంయుక్తః ; పుత్రః = సుతః ; వరమ్ = శ్రేష్ఠః ; (కిన్తు) న చ ; మూర్ఖ-శతాని = జడ-మన్దపుత్రాణాం శతమపి ; ఏకః చన్ద్రః ; తమః = అన్ధకారం ; హన్తి = నాశయతి ; న చ తారా-గణః అపి చ = నక్షత్రకోటీరపి ॥౦.౧౭॥
🌻
తాత్పర్యమ్--
గుణవతా పుత్రేణ ఏకేనాపి అలమ్। యది ఏకశతం పుత్రాః అపి మన్దబుద్ధయః భవన్తు, తేన న కోఽపి లాభః। యథా– రాత్రౌ చన్ద్రః ఏక ఏవ అన్ధకారం అపనేతుం సమర్థః। అసఙ్ఖ్యకాని నక్షత్రాణి మిలిత్వా అపి కాన్తిం న కుర్వన్తి ॥౦.౧౭॥
🌿
హిన్ద్యర్థః--
సౌ మూర్ఖ పుత్రోం కీ అపేక్షా ఏక హీ పుత్ర గుణీ హో తో భీ అచ్ఛా హై। బహుత సే తారాగణోం సే అన్ధకార దూర నహీం హోతా హై, పర చన్ద్రమా అకేలా హీ ఉసే దూర కర దేతా హై ॥౦.౧౭॥
☘
ఆన్ధ్రప్రతిపదార్థః :-
గుణీ = గుణవంతుడైన; పుత్రః = కొడుకు; ఏకః అపి = ఒక్కడైనను; వరమ్ = శ్రేష్ఠము; (కిన్తు = కాని) మూర్ఖ-శతాని = మూర్ఖులైన వంద మంది; (కొడుకులు). న చ (వరమ్ = ఉపయోగమైన వారు) కాలేరు; (యథా = ఎట్లనగా) ఏకః అపి = ఒక్కడైనను; చన్ద్రః = చంద్రుడు; తమః = అన్ధకారమును; హన్తి = నశింపచేయుచున్నాడు; తారా-గణః = నక్షత్రసమూహము; న చ = కాదు; (అన్ధకారమును నశింపచేయజాలదు) ॥౦.౧౭॥
🍀
ఆన్ధ్రతాత్పర్యమ్ :-
గుణవంతుడైన కొడుకు ఒక్కడైనను ఉపయోగమే. కాని మూర్ఖులైన వంద మంది కొడుకులతో ఉపయోగమేముంటుంది. ఎట్లనగా చంద్రుడు ఒక్కడైనను అన్ధకారమును నశింపచేయుచున్నాడు. కోట్లకొలది నక్షత్రసమూహమున్నను, అన్ధకారమును నశింపచేయజాలదుకదా ! అని భావము ॥౦.౧౭॥
🙏