హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 0.16

🙏హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 0.16🌺
🌷
మూలమ్--
దానే తపసి శౌర్యే చ యస్య న ప్రథితం యశః ।
విద్యాయామర్థలాభే చ మాతురుచ్చార ఏవ సః ॥౦.౧౬॥
🌺
పదవిభాగః--
దానే తపసి శౌర్యే చ యస్య న ప్రథితం యశః । విద్యాయామ్ అర్థలాభే చ మాతుః ఉచ్చారః ఏవ సః ॥౦.౧౬॥
🌸
అన్వయః--
దానే తపసి శౌర్యే చ విద్యాయామ్ అర్థలాభే చ యస్య యశః న ప్రథితం, సః మాతుః ఉచ్చారః ఏవ ॥౦.౧౬॥
🌼
ప్రతిపదార్థః--
దానే = ధనాదివితరణే ; తపసి = ధర్మాచరణాదౌ ; శౌర్యే = వీరత్వే ; విద్యాయామ్ = జ్ఞానే ; అర్థలాభే = ధనోపార్జనే ; యస్య = పుంసః ; యశః = కీర్తిః ; న ప్రథితం = న ప్రసృతమ్ ; సః ; మాతుః = జనన్యాః ; ఉచ్చారః = విష్టా, మలం ; ఏవ = మాత్రమ్ ॥౦.౧౬॥
🌻
తాత్పర్యమ్--
ధనాదివితరణే, ధర్మాచరణాదౌ, వీరత్వే, జ్ఞానే, ధనోపార్జనే యస్య పుంసః కీర్తిః న ప్రసృతమ్, సః జనన్యాః విష్ఠామాత్రమ్ । నాసౌ పుత్రః కేషామపి ఉపయోగాయ భవతి। తస్య జన్మ వృథా భవతీతి అభిప్రాయః ॥౦.౧౬॥
🌿
హిన్ద్యర్థః--
జిస మనుష్య కా మన-దాన, తపస్యా, వీరతా, విద్యా తథా ధనోపార్జన మే న లగా, వహ మనుష్య కేవల మాతా కే మల కే సమాన హై ॥౦.౧౬॥
☘
ఆన్ధ్రప్రతిపదార్థః :-
యస్య = ఏ పురుషుని యొక్క; మనః = మనస్సు; దానే=ధనాది వితరణమునందు; తపసి =ధర్మాచరణమునందు; శౌర్యే = పరాక్రమమునందు; విద్యాయామ్ = శాస్త్రజ్ఞానమునందు; అర్థలాభే = ధనోపార్జనయందు; నప్రథితం=ప్రవర్తిల్లునది కాదో; సః = అతడు (అలాంటి వాడు); మాతుః = తల్లియొక్క; ఉచ్చారః ఏవ = మలమే (మలంతో సమానము) ॥౦.౧౬॥
🍀
ఆన్ధ్రతాత్పర్యమ్ :-
ఏ పురుషుని యొక్క మనస్సు, ధనాది వితరణ కార్యక్రమముల యందు, ధర్మాచరణముల యందు, అనుకున్న దానిని సాధించగలిగే పరాక్రమమునందు , శాస్త్రజ్ఞానమునందు మరియు ధనోపార్జననందు ప్రవర్తిల్లేది కాదో, అలాంటి వ్యక్తి తల్లియొక్క మలముతో సమానము అనగా నిష్ప్రయోజకుడు అని భావము. ॥౦.౧౬॥
🙏