🙏హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 0.15🌺
🌷
మూలమ్--
గుణిగణగణనారమ్భే న పతతి కఠినీ సుసమ్భ్రమాద్ యస్య ।
తేనామ్బా యది సుతినీ వద వన్ధ్యా కీదృశీ భవతి ? ॥౦.౧౫॥
🌺
పదవిభాగః--
గుణి-గణ-గణనా ఆరమ్భే న పతతి కఠినీ సుసమ్భ్రమాద్ యస్య । తేన అమ్బా యది సుతినీ వద వన్ధ్యా కీదృశీ భవతి ? ॥౦.౧౫॥
🌸
అన్వయః--
గుణి-గణ-గణనా-ఆరమ్భే సుసమ్భ్రమాద్ యస్య కఠినీ న పతతి । తేన అమ్బా యది సుతినీ, వన్ధ్యా కీదృశీ భవతి, (ఇతి) వద ? ॥౦.౧౫॥
🌼
ప్రతిపదార్థః--
గుణి-గణ-గణనా-ఆరమ్భే ~ గుణినాం గణాః తేషాం గణనాయాః ఆరమ్భే = విదుషాం సఙ్ఘాః, తేషాం ప్రారమ్భావసరే ; సుసమ్భ్రమాద్ = సహసైవ ; యస్య = యస్య పుంసో నామని ; కఠినీ = లేఖనసాధనమ్ (=పేంసిల్) ; న పతతి = (అత్ర) లేఖాధారే కాష్ఠపట్టే, పత్రాదౌ వా తన్నామోల్లేఖార్థం న ఝటితి ప్రసరతి ; తేన అమ్బా = మాతా ; యది = యదా ; సుతినీ = పుత్రవతీ ; వన్ధ్యా = పుత్రహీనా, అపుత్రా స్త్రీ ; కీదృశీ = కా ; భవతి = భణ్యతే ; (ఇతి) వద = కథయ తావత్ ; ॥౦.౧౫॥
🌻
తాత్పర్యమ్--
విద్వత్సఙ్ఘానాం గణనాయాః ప్రారమ్భావసరే సహసైవ యస్య లేఖకస్య కఠినీ కస్యచిత్ పురుషస్య నామలేఖనాయ లేఖనపత్రే న పతతి, యది తత్పురుషస్య మాతా పుత్రవతీ ఇతి ఉచ్యతే, తర్హి కా వా స్త్రీ వన్ధ్యా ఇతి కథ్యేత?
గుణిసమవాయే యస్య పుంసః శోభనం యశో వర్తతే, స ఏవ, సుజన్మేతి హృదయమ్। సైవ తు ఖలు వన్ధ్యా ॥౦.౧౫॥
🌿
హిన్ద్యర్థః--
గుణియోం కీ గినతీ కే ఆరమ్భ మేం జిసకే నామ పర సబసే పహలే సహసా లోగోం కీ కలమ న ఉఠే, ఉస పురుష కే జన్మ సే భీ యది ఉసకీ మాతా పుత్ర-వతీ కహలావే, తో కహో వన్ధ్యా కిసే కహేంగే? [జిసే అపనే సద్గుణోం కే కారణ లోగ నహీం పహచానతే, ఐసే పుత్ర కా హోనా నా హోనే కే సమాన హై।] ॥౦.౧౫॥
☘
ఆన్ధ్రప్రతిపదార్థః :-
గుణి-గణ-గణనా- విద్వత్సమూహమును లెక్కించు(టకు) (ఉపక్రమించి)నప్పుడు; ఆరమ్భే = మొట్టమొదట; యస్య = ఎవని(ఏ పుత్రుని)విషయంలో; కఠినీ = అక్షర లేఖనసాధనము; సుసమ్భ్రమాత్ = ఆశ్చర్యాదులవలన; న పతతి = పడుచు లేదో(వ్రాయుచు లేదో) ; తేన = అలాంటి వానిచేత; అమ్బా = తల్లి ; యది సుతినీ = పుత్రవతి ఐతే ; వన్ధ్యా = పుత్రహీనురాలైన స్త్రీ, ; కీదృశీ = ఎటువంటిదై ; భవతి = అగుచున్నది; వద = చెప్పుమా ?. (ఇద్దరూ గొడ్రాల్లే అని భావము.) ॥౦.౧౫॥
🍀
ఆన్ధ్రతాత్పర్యమ్ :-
వద్వత్సమూహమును లెక్కించుటకు ఉపక్రమించినప్పుడు, మొట్టమొదట ఏ పుత్రుని విషయంలో అక్షరలేఖనసాధనము అతిశయాశ్చర్యాదులవలన వ్రాయుట లేదో ,అలాంటి కొడుకును కనడంచేత తల్లి ఒకవేళ సంతానవతి ఐతే , పుత్రహీనురాలైన వంధ్యను ఏమని పిలువవలెనో చెప్పండి , అనగా ఇద్దరూ గొడ్రాల్లే అని భావము. ॥౦.౧౫॥
🙏
🌷
మూలమ్--
గుణిగణగణనారమ్భే న పతతి కఠినీ సుసమ్భ్రమాద్ యస్య ।
తేనామ్బా యది సుతినీ వద వన్ధ్యా కీదృశీ భవతి ? ॥౦.౧౫॥
🌺
పదవిభాగః--
గుణి-గణ-గణనా ఆరమ్భే న పతతి కఠినీ సుసమ్భ్రమాద్ యస్య । తేన అమ్బా యది సుతినీ వద వన్ధ్యా కీదృశీ భవతి ? ॥౦.౧౫॥
🌸
అన్వయః--
గుణి-గణ-గణనా-ఆరమ్భే సుసమ్భ్రమాద్ యస్య కఠినీ న పతతి । తేన అమ్బా యది సుతినీ, వన్ధ్యా కీదృశీ భవతి, (ఇతి) వద ? ॥౦.౧౫॥
🌼
ప్రతిపదార్థః--
గుణి-గణ-గణనా-ఆరమ్భే ~ గుణినాం గణాః తేషాం గణనాయాః ఆరమ్భే = విదుషాం సఙ్ఘాః, తేషాం ప్రారమ్భావసరే ; సుసమ్భ్రమాద్ = సహసైవ ; యస్య = యస్య పుంసో నామని ; కఠినీ = లేఖనసాధనమ్ (=పేంసిల్) ; న పతతి = (అత్ర) లేఖాధారే కాష్ఠపట్టే, పత్రాదౌ వా తన్నామోల్లేఖార్థం న ఝటితి ప్రసరతి ; తేన అమ్బా = మాతా ; యది = యదా ; సుతినీ = పుత్రవతీ ; వన్ధ్యా = పుత్రహీనా, అపుత్రా స్త్రీ ; కీదృశీ = కా ; భవతి = భణ్యతే ; (ఇతి) వద = కథయ తావత్ ; ॥౦.౧౫॥
🌻
తాత్పర్యమ్--
విద్వత్సఙ్ఘానాం గణనాయాః ప్రారమ్భావసరే సహసైవ యస్య లేఖకస్య కఠినీ కస్యచిత్ పురుషస్య నామలేఖనాయ లేఖనపత్రే న పతతి, యది తత్పురుషస్య మాతా పుత్రవతీ ఇతి ఉచ్యతే, తర్హి కా వా స్త్రీ వన్ధ్యా ఇతి కథ్యేత?
గుణిసమవాయే యస్య పుంసః శోభనం యశో వర్తతే, స ఏవ, సుజన్మేతి హృదయమ్। సైవ తు ఖలు వన్ధ్యా ॥౦.౧౫॥
🌿
హిన్ద్యర్థః--
గుణియోం కీ గినతీ కే ఆరమ్భ మేం జిసకే నామ పర సబసే పహలే సహసా లోగోం కీ కలమ న ఉఠే, ఉస పురుష కే జన్మ సే భీ యది ఉసకీ మాతా పుత్ర-వతీ కహలావే, తో కహో వన్ధ్యా కిసే కహేంగే? [జిసే అపనే సద్గుణోం కే కారణ లోగ నహీం పహచానతే, ఐసే పుత్ర కా హోనా నా హోనే కే సమాన హై।] ॥౦.౧౫॥
☘
ఆన్ధ్రప్రతిపదార్థః :-
గుణి-గణ-గణనా- విద్వత్సమూహమును లెక్కించు(టకు) (ఉపక్రమించి)నప్పుడు; ఆరమ్భే = మొట్టమొదట; యస్య = ఎవని(ఏ పుత్రుని)విషయంలో; కఠినీ = అక్షర లేఖనసాధనము; సుసమ్భ్రమాత్ = ఆశ్చర్యాదులవలన; న పతతి = పడుచు లేదో(వ్రాయుచు లేదో) ; తేన = అలాంటి వానిచేత; అమ్బా = తల్లి ; యది సుతినీ = పుత్రవతి ఐతే ; వన్ధ్యా = పుత్రహీనురాలైన స్త్రీ, ; కీదృశీ = ఎటువంటిదై ; భవతి = అగుచున్నది; వద = చెప్పుమా ?. (ఇద్దరూ గొడ్రాల్లే అని భావము.) ॥౦.౧౫॥
🍀
ఆన్ధ్రతాత్పర్యమ్ :-
వద్వత్సమూహమును లెక్కించుటకు ఉపక్రమించినప్పుడు, మొట్టమొదట ఏ పుత్రుని విషయంలో అక్షరలేఖనసాధనము అతిశయాశ్చర్యాదులవలన వ్రాయుట లేదో ,అలాంటి కొడుకును కనడంచేత తల్లి ఒకవేళ సంతానవతి ఐతే , పుత్రహీనురాలైన వంధ్యను ఏమని పిలువవలెనో చెప్పండి , అనగా ఇద్దరూ గొడ్రాల్లే అని భావము. ॥౦.౧౫॥
🙏
No comments:
Post a Comment