🙏హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 0.13🌺
🌷
మూలమ్--
అజాతమృతమూర్ఖాణాం వరమాద్యౌ న చాన్తిమః ।
సకృద్దుఃఖకరావాద్యావన్తిమస్తు పదే పదే ॥౦.౧౩॥
🌺
పదవిభాగః--
అజాత-మృత-మూర్ఖాణాం వరమ్ ఆద్యౌ న చ అన్తిమః । సకృద్-దుఃఖ-కరౌ ఆద్యౌ అన్తిమః తు పదే పదే ॥౦.౧౩॥
🌸
అన్వయః--
అజాత-మృత-మూర్ఖాణాం (ఇతి త్రివిధానాం పుత్రాణాం మధ్యే) వరమ్ ఆద్యౌ (ద్వౌ) న చ అన్తిమః (మూర్ఖః)। సకృద్ దుఃఖ-కరౌ ఆద్యౌ అన్తిమః తు పదే పదే (దుఃఖ-కరః) ॥౦.౧౩॥
🌼
ప్రతిపదార్థః--
అజాతః = అనుత్పన్నః; మృతః = ఉత్పన్నోఽపి విగతప్రాణః; మూర్ఖః = మూఢః, జడః; వరమ్ = శ్రేష్ఠౌ; ఆద్యౌ = అజాత-మృతౌ; న చ అన్తిమః = న మూర్ఖః; సకృద్-దుఃఖ-కరౌ = ఏకవారమేవ దుఃఖం దత్తః; ఆద్యౌ = అజాత-మృతౌ; అన్తిమః = మూర్ఖః; తు పదే పదే = సర్వదా, యావజ్జీవమ్ ॥౦.౧౩॥
🌻
తాత్పర్యమ్--
అనుత్పన్నపుత్రః మృతపుత్రః వా ఏకవారమేవ దుఃఖం దదాతి। మూర్ఖపుత్రస్తు ఆజన్మమరణం దుఃఖయతి। అతః అనుత్పన్న-మృత-పుత్రౌ మూర్ఖపుత్రాత్ వరమ్ ॥౦.౧౩॥
🌿
హిన్ద్యర్థః--
జో ఉత్పన్న హీ నహీం హుఆ హై (అజాత), అథవా ఉత్పన్న హోకర మర గయా హై (మృత), ఔర మూర్ఖ - ఇన తీనోం మేం సే పహలే దో తో కుఛ అచ్ఛే హైం, పరన్తు అన్తిమ (మూర్ఖ) పుత్ర తో కభీ అచ్ఛా నహీం హై, క్యోం కి ప్రథమ దో పుత్ర తో ఏకహీ బార దుఃఖ దేతే హైం, పరన్తు అన్తిమ (మూర్ఖ) తో సదా దుఃఖదాఈ హోతా హై ॥౦.౧౩॥
☘
ఆన్ధ్రప్రతిపదార్థః :-
అజాత-మృత-మూర్ఖాణాం - అజాత = పుట్టని వాడు; మృత = పుట్టియు మరణించిన వాడు; మూర్ఖాణాం = (విచక్షణాజ్ఞానం లేనివాడు) మూర్ఖుడు, ఈ ముగ్గురిలో; ఆద్యౌ = (పుట్టని వాడు,మరియు పుట్టియు మరణించిన వాడు) మొదటి ఇద్దరు; వరమ్ = శ్రేష్ఠమైన వారు; అన్తిమః న చ = చివరి వాడు (మూర్ఖుడు) (శ్రేష్ఠుడు) కానే కాడు; (యతః = ఎందుకనగా) ఆద్యౌ = (పుట్టని వాడు,మరియు పుట్టియు మరణించిన వాడు) మొదటి ఇద్దరు; సకృద్-దుఃఖకరౌ, సకృద్ = ఒకసారి మాత్రమే; దుఃఖకరౌ = దుఃఖాన్ని కలిగిస్తారు; అన్తిమః తు = మూర్ఖుడైతే; పదే పదే = బ్రతికి యున్నంతవరకు (దుఃఖాన్ని కలిగిస్తాడు) ॥౦.౧౩॥
🍀
ఆన్ధ్రతాత్పర్యమ్ :-
పుట్టనివాడు, పుట్టియు మరణించిన వాడు, విచక్షణాజ్ఞానం లేని మూర్ఖుడు, ఈ ముగ్గురిలో, పుట్టని వాడు మరియు పుట్టియు మరణించిన వాడు ఐన మొదటి ఇద్దరు శ్రేష్ఠమైన వారు. చివరి వాడైన మూర్ఖుడు మాత్రం శ్రేష్ఠుడు కానేరడు. ఎందుకనగా పుట్టని వాడు,మరియు పుట్టియు మరణించిన వాడు అనే మొదటి ఇద్దరు, ఒకసారి మాత్రమే దుఃఖాన్ని కలిగిస్తారు. ఇక మూర్ఖుడైతే తాను బ్రతికి యున్నంతవరకు దుఃఖాన్ని కలిగిస్తూనే ఉంటాడని భావము. ॥౦.౧౩॥
🙏
🌷
మూలమ్--
అజాతమృతమూర్ఖాణాం వరమాద్యౌ న చాన్తిమః ।
సకృద్దుఃఖకరావాద్యావన్తిమస్తు పదే పదే ॥౦.౧౩॥
🌺
పదవిభాగః--
అజాత-మృత-మూర్ఖాణాం వరమ్ ఆద్యౌ న చ అన్తిమః । సకృద్-దుఃఖ-కరౌ ఆద్యౌ అన్తిమః తు పదే పదే ॥౦.౧౩॥
🌸
అన్వయః--
అజాత-మృత-మూర్ఖాణాం (ఇతి త్రివిధానాం పుత్రాణాం మధ్యే) వరమ్ ఆద్యౌ (ద్వౌ) న చ అన్తిమః (మూర్ఖః)। సకృద్ దుఃఖ-కరౌ ఆద్యౌ అన్తిమః తు పదే పదే (దుఃఖ-కరః) ॥౦.౧౩॥
🌼
ప్రతిపదార్థః--
అజాతః = అనుత్పన్నః; మృతః = ఉత్పన్నోఽపి విగతప్రాణః; మూర్ఖః = మూఢః, జడః; వరమ్ = శ్రేష్ఠౌ; ఆద్యౌ = అజాత-మృతౌ; న చ అన్తిమః = న మూర్ఖః; సకృద్-దుఃఖ-కరౌ = ఏకవారమేవ దుఃఖం దత్తః; ఆద్యౌ = అజాత-మృతౌ; అన్తిమః = మూర్ఖః; తు పదే పదే = సర్వదా, యావజ్జీవమ్ ॥౦.౧౩॥
🌻
తాత్పర్యమ్--
అనుత్పన్నపుత్రః మృతపుత్రః వా ఏకవారమేవ దుఃఖం దదాతి। మూర్ఖపుత్రస్తు ఆజన్మమరణం దుఃఖయతి। అతః అనుత్పన్న-మృత-పుత్రౌ మూర్ఖపుత్రాత్ వరమ్ ॥౦.౧౩॥
🌿
హిన్ద్యర్థః--
జో ఉత్పన్న హీ నహీం హుఆ హై (అజాత), అథవా ఉత్పన్న హోకర మర గయా హై (మృత), ఔర మూర్ఖ - ఇన తీనోం మేం సే పహలే దో తో కుఛ అచ్ఛే హైం, పరన్తు అన్తిమ (మూర్ఖ) పుత్ర తో కభీ అచ్ఛా నహీం హై, క్యోం కి ప్రథమ దో పుత్ర తో ఏకహీ బార దుఃఖ దేతే హైం, పరన్తు అన్తిమ (మూర్ఖ) తో సదా దుఃఖదాఈ హోతా హై ॥౦.౧౩॥
☘
ఆన్ధ్రప్రతిపదార్థః :-
అజాత-మృత-మూర్ఖాణాం - అజాత = పుట్టని వాడు; మృత = పుట్టియు మరణించిన వాడు; మూర్ఖాణాం = (విచక్షణాజ్ఞానం లేనివాడు) మూర్ఖుడు, ఈ ముగ్గురిలో; ఆద్యౌ = (పుట్టని వాడు,మరియు పుట్టియు మరణించిన వాడు) మొదటి ఇద్దరు; వరమ్ = శ్రేష్ఠమైన వారు; అన్తిమః న చ = చివరి వాడు (మూర్ఖుడు) (శ్రేష్ఠుడు) కానే కాడు; (యతః = ఎందుకనగా) ఆద్యౌ = (పుట్టని వాడు,మరియు పుట్టియు మరణించిన వాడు) మొదటి ఇద్దరు; సకృద్-దుఃఖకరౌ, సకృద్ = ఒకసారి మాత్రమే; దుఃఖకరౌ = దుఃఖాన్ని కలిగిస్తారు; అన్తిమః తు = మూర్ఖుడైతే; పదే పదే = బ్రతికి యున్నంతవరకు (దుఃఖాన్ని కలిగిస్తాడు) ॥౦.౧౩॥
🍀
ఆన్ధ్రతాత్పర్యమ్ :-
పుట్టనివాడు, పుట్టియు మరణించిన వాడు, విచక్షణాజ్ఞానం లేని మూర్ఖుడు, ఈ ముగ్గురిలో, పుట్టని వాడు మరియు పుట్టియు మరణించిన వాడు ఐన మొదటి ఇద్దరు శ్రేష్ఠమైన వారు. చివరి వాడైన మూర్ఖుడు మాత్రం శ్రేష్ఠుడు కానేరడు. ఎందుకనగా పుట్టని వాడు,మరియు పుట్టియు మరణించిన వాడు అనే మొదటి ఇద్దరు, ఒకసారి మాత్రమే దుఃఖాన్ని కలిగిస్తారు. ఇక మూర్ఖుడైతే తాను బ్రతికి యున్నంతవరకు దుఃఖాన్ని కలిగిస్తూనే ఉంటాడని భావము. ॥౦.౧౩॥
🙏
No comments:
Post a Comment